افچنگ دیار اهل دل ... دیار دلداران

یکی از مباحث بسیار مهمی‌ که هر شخصی در زندگی باید به آن توجه داشته باشد موضوع دشمن شناسی در زندگی است. بی‌توجهی به این موضوع علاوه بر این‌که مصداق واقعی ساده‌لوحی و غفلت به حساب می‌‌‌آید موجبات هلاکت و شقاوت افراد را مهیا می‌‌‌کند.

دشمن شناسی در قرآن
در آیات متعددی خداوند متعال دشمن‌های متعددی که هر انسانی می‌‌‌تواند در حیات دنیایی با آن مواجه باشد را معرفی می‌‌‌نماید، در فرهنگ قرآن، خداوند متعال یکی از مهمترین دشمن‌هایی که انسان در طول زندگی با آن مواجه می‌‌‌شود را شیطان معرفی می‌‌‌نماید.

شیطان دشمن آشکار انسان
در حیات دنیوی، هستند افرادی که دشمنی خود را پنهان می‌‌‌کنند ولی در باطن و خفا، دشمنی بسیار خطرناک، به‌حساب می‌‌‌آیند ولی در خصوص شیطان، دوستی ظاهری وجود ندارد از این رو شیطان مصداق واقعی و بارز شیطنت و گمراهی به حساب می‌‌آید و خداوند متعال نیز او را شیطان آشکار انسان معرفی می‌‌نماید.
«أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَیکمْ یا بَنی‏ آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّیطانَ إِنَّهُ لَکمْ عَدُوٌّ مُبینٌ؛ آیا با شما عهد نکردم ای فرزندان آدم که شیطان را نپرستید، که او برای شما دشمن آشکاری است؟» [1]
بی‌توجهی به این دشمنی شیطان، عواقب هولناکی را به‌دنبال خواهد داشت چرا که در مواجهه با وسوسه‌هایش، انسانی که او را دشمن می‌‌داند جایی برای تبعیت و پیروی نمی‌‌بیند و انسانی که دشمنی شیطان را قبول نمی‌‌کند، خود را ملزم به اطاعت و پیروی از او می‌‌داند.
در فرهنگ قرآن، راهها و ترفندهای شیطان، در آیات متعددی معرفی شده است که توجه به این آیات می‌‌تواند در پیروزی انسان در برابر شیطان کمک نماید. یکی از آنها احتناک است.
«قالَ أَرَأَیتَک هذَا الَّذی کرَّمْتَ عَلَی لَئِنْ أَخَّرْتَنِ إِلی‏ یوْمِ الْقِیامَه لَأَحْتَنِکنَّ ذُرِّیتَهُ إِلاَّ قَلیلاً؛ (سپس) گفت: «به من بگو، این کسی را که بر من برتری داده‏ای (به چه دلیل بوده است؟) اگر مرا تا روز قیامت زنده بگذاری، همه فرزندانش را، جز عده کمی، گمراه و ریشه‏کن خواهم ساخت!» [2]
احتنکن از ماده "احتناک" به معنی از ریشه کندن چیزی است، لذا هنگامی که ملخ زراعت را به کلی بخورد عرب می‌‏گوید: احتنک الجراد الزرع؛ پس گفتار مزبور در آیه اشاره به این است که من تمام بنی‌آدم را جز عده کمی‌ از جاده اطاعت تو «بَر می‌‏کنم».
این احتمال نیز وجود دارد که "احتنکن" از ماده "حنک" به معنی زیر گلو بوده باشد، هنگامی‌ که طناب و افسار به گردن حیوان می‌‌افکنند عرب تعبیر به "حنتک الدابه" می‌‏کند در واقع شیطان می‌‌خواهد بگوید من به گردن همه آنها ریسمان وسوسه می‌‏افکنم و به جاده خطا می‌‌کشانم. [3]

-------------------------------------------

پی‌نوشت:
[1] سوره یس آیه 60
[2] سوره اسراء آیه 62
[3] تفسیر نمونه ج ‏12 ص 181

خلاصه ای از بیانات استاد سابقون در حلقه معرفت، مربوط به تاریخ 93/04/14

رهروان ولایت